Leidraad 3.0 is gereed

Op 30 juni 2022 heeft het actieteam Toekomstig hergebruik de eerste versie van hun leidraad gepresenteerd tijdens het jaarevent.

Actieteam 2021-2022

In een circulaire economie worden zo min mogelijk nieuwe grondstoffen gebruikt. Bouwwerken vervullen daarin de rol van materialendepots: clusters van bouwproducten en materialen die eens in de zoveel tijd nieuwe bestemmingen krijgen. Nu zien we dit al op kleine schaal gebeuren. Echter, als we op grote schaal reeds aanwezige bouwproducten en materialen uit bestaande bouwwerken halen en als geheel hergebruiken op een andere plek, vraagt dit een andere aanpak in slopen/demonteren, verwerken, ontwerpen, produceren, bouwen en beheren van bouwwerken.

In de praktijk is circulair gebruik van materialen, producten, elementen of hele bouwwerken helaas lang niet altijd mogelijk vanwege belemmerende regelgeving. Maar die regelgeving is er niet voor niets! Het is opgesteld om te voorkomen dat gebouwen of bruggen instorten of dat gebruikers of de omgeving op een andere manier te maken krijgen met schadelijke effecten van een bouwwerk. Toen de regelgeving werd opgesteld hebben de opstellers niet of onvoldoende rekening gehouden met circulair gebruik. De tijd is rijp om die bestaande bouwregelgeving tegen het licht te houden met de vraag wat er eventueel veranderd moet worden om circulair gebruik wél mogelijk te maken zonder onnodige risico’s te lopen.

• Een overzicht bieden van benodigde informatie bij hergebruik van eerder gebruikte materialen, bouwproducten, elementen of hele bouwwerken.
• Beschrijven waar deze informatie te vinden is en wie betrokken moeten/kunnen worden bij het beoordelen van deze informatie.
• Beschrijven waar aannames op gebaseerd kunnen worden bij het ontbreken van informatie.
• Uitzoeken welke ruimte er wel/niet zit in wetgeving en technische regelgeving voor het aantonen en toetsen van prestaties.
• Randvoorwaarden beschrijven voor het ontwerpproces om een bouwwerk of bouwproduct zo te ontwerpen dat het later optimaal herbruikbaar is.
• Kaders ontwikkelen voor prestatie-eisen aan bouwproducten zodat ze later optimaal herbruikbaar of hoogwaardig recyclebaar zijn.

Download hier de Green Paper met de marktverkenning die ter voorbereiding op het actieteam is uitgevoerd. 

Dit actieteam richtte zich op partijen die betrokken zijn bij het hergebruik van bouwproducten:

• Architecten, ontwerpers en constructeurs;
• Adviseurs en ingenieurs;
• Ketenpartijen uit het gehele bouwproces: opdrachtgevers, bouwers, toeleveranciers, slopers;
• Relevante organisaties uit het onderwijs;
• Relevante organisaties uit de kenniswereld;
• Inspecteurs en anderen werkzaam in bouwtoezicht en certificering;
• Mensen met kennis van de bestaande leidraden van Platform CB’23;

Er zijn drie werkgroepen:

1. Hoogwaardig hergebruik uit bestaande bouwwerken - Werkgroeptrekker Wouter van den Berg

In deze werkgroep werd gekeken naar de benodigde informatie, de beoordeling en de faciliterende wet- en regelgeving voor hoogwaardig hergebruik en recycling van producten en materialen uit bestaande (niet circulair ontworpen) bouwwerken. Resultaten zijn praktische handvatten voor partijen, aanbevelingen voor nadere uitwerking van bijvoorbeeld beoordelingsprotocollen of normatieve documenten en aanbevelingen voor aanpassingen of verduidelijkingen van de bouwregelgeving. De Beslisboom Hergebruik van Cirkelstad bood een belangrijke basis. In aanvulling daarop is ook de GWW-sector meegenomen. O.a. de SBIR Circulaire viaducten gaf daarbij inspiratie en voorbeelden.

2. Nieuwe bouwwerken en overwegingen volgende cycli - Werkgroeptrekker Emile Hoogterp

In deze werkgroep werd uitgewerkt op welke wijze aspecten van bouwwerken voor volgende cycli kunnen worden gefaciliteerd door prestatie-eisen in wet- en regelgeving (publiek en privaat). Hierbij ging het om bouwregelgeving (Bouwbesluit/BBL, Wkb), maar bijvoorbeeld ook om ROK of RAW uit de GWW, het Besluit Bodemkwaliteit, private methoden voor losmaakbaarheid, informatie in paspoorten e.d..  Aan de orde kwamen de randvoorwaarden voor het ontwerpproces om een bouwwerk of bouwproduct zo te ontwerpen dat het later optimaal herbruikbaar is. 

3. Productprestaties volgende cycli - Werkgroeptrekker Erik van Emst

In deze werkgroep werd gekeken hoe bij het op de markt brengen van producten al rekening kan worden gehouden met gebruik in een van de producten of materialen in volgende cycli. De groep ontwikkelde kaders voor prestatie-eisen aan bouwproducten zodat ze later optimaal herbruikbaar of hoogwaardig recyclebaar zijn. Inspiratie was bijvoorbeeld de CROW-CUR Aanbeveling 126:2021 Beoordelingssystematiek grondstoffen op geschiktheid voor circulair beton. Er werd gekeken naar de relatie met (Europese) productnormen, nationale aanvullingen en rekenregels zoals Eurocodes. Er werd uitgewerkt hoe prestatie-eisen voor volgende cycli in diverse wet- en regelgeving (publiek en privaat) zoals Bouwbesluit, BBk e.d. aan de orde kan komen en welke rol producentenverantwoordelijkheid kan spelen.

Het proces dat dit actieteam doorliep, is grotendeels hetzelfde als de werkwijze van actieteams in eerdere jaren. Voor een effectief actieteamproces werden ook dit jaar twee verschillende type leden benoemd binnen een actieteam, namelijk een actieteamlid en een werkgroeplid. De actieteamleden vormden gezamenlijk de brede afspiegeling van belangen in de markt. Dit was een grote groep mensen die vooraf, tussendoor en aan het eind van het traject de gelegenheid kreeg om invloed te hebben op de werkzaamheden van werkgroepleden en de inhoud van de leidraad. Iedere werkgroep had een werkgroeptrekker die de afstemming met de voorzitter en andere werkgroepen voor zijn rekening nam. Zo konden de werksessies korter zijn en grotendeels online plaatsvinden. 

Werkgroepen bestonden uit leden met specifiek voor die werkgroep benodigde kennis. Het zijn experts die gezamenlijk een aantal deelonderwerpen uitwerkten en als voorstel indienden in het actieteam. Werkgroepen kwamen vaker bij elkaar dan het actieteam met als doel de benodigde inhoudelijke stappen te maken. Van de werkgroepleden werd dan ook een actieve bijdrage en behoorlijke tijdsinvestering gevraagd.

Actieteams

• Inschrijving stond open voor alle geïnteresseerden;
• Deelname was gratis;
• Deelnemer was aanwezig op drie actieteambijeenkomsten;
• Deelnemer was goed voorbereid bij de bijeenkomsten om op constructieve manier feedback te kunnen geven;
• Eventueel kon iemand van meerdere actieteams lid zijn.

Werkgroepen

• Binnen dit actieteam zijn drie werkgroepen ingericht;
• Deze bestonden uit een beperkte groep mensen (5-12 personen);
• Binnen de werkgroepen werden naar behoefte ad-hoc werkgroepen ingesteld;
• Deelname was gratis;
• Deelnemers werden geselecteerd:
  • op basis van kennis van theorie, praktijk en/of achterban m.b.t. het specifieke onderwerp;
  • zodanig dat een evenwichtige groep ontstaat;

• Deelnemer was aanwezig bij 7 bijeenkomsten (3x actieteam, 4x werkgroep);
• Deelnemer was, naast de 7 bijeenkomsten, ook tussendoor actief binnen de werkgroep door deel te nemen aan tussentijdse werkgroepoverleggen en verdere uitwerking en oplevering van input voor de leidraad;
• Deelnemer kon binnen het actieteam niet van meerdere werkgroepen lid zijn, eventueel kon een deelnemer wel ook in een ander actieteam deelnemen. 

Draagvlak en expertise is van essentieel belang voor het succes van afspraken. Voor de samenstelling van actieteams en werkgroepen werd daarom steeds een gebalanceerde groep deelnemers beoogd die met elkaar de (voor het specifieke onderwerp) relevante stakeholders uit de bouwsector vertegenwoordigen. Naast vertegenwoordiging van de gehele keten, werd ook beoogd de actieteams samen te stellen uit zowel kleine/startende, middelgrote en grote organisaties, GWW en B&U, privaat en publiek. 

Besluitvorming binnen actieteams vond plaats op basis van consensus, waarbij -onafhankelijk van bedrijfsgrootte- elke stem even zwaar telde.

Van alle deelnemende organisaties aan de actieteams werd een in kind investering gevraagd:

• Het inbrengen van relevante kennis, projectinformatie, netwerk, etc.;
• Op een positieve en actieve wijze te participeren; aanwezig te zijn op de geplande bijeenkomsten en vooraf de bijeenkomsten voor te bereiden.

De duur van de bijeenkomsten bedroeg 2 à 3 uur. Deze vonden deels op locatie en (groten)deels online plaats.

De financiering van de actieteams werd gedragen door een aantal leden van de Regieraad, daarom werd van de actieteamleden geen financiële bijdrage gevraagd.